Muzeum Pamięci Sybiru wzbogaciło się o nowe eksponaty

Muzeum Pamięci Sybiru jest ogólnopolską instytucją zajmującą się m.in. tematyką deportacji Polaków na Wschód. Powołane zostało w 2017 roku, jego siedzibę, która znajduje się w starych wojskowych magazynach przy ul. Węglowej, otwarto w 2021 roku.

W zbiorach muzeum znajduje się ponad 10 tys. eksponatów. W ubiegłym roku - jak podaje instytucja - zbiory powiększyły się o ponad 2,1 tys. obiektów. Większość z nich to obiekty zakupione; są też eksponaty przekazane przez Sybiraków i ich rodziny, a także inne instytucje.

Jak oceniła w rozmowie z PAP kierownik działu zbiorów w Muzeum Pamięci Sybiru Katarzyna Śliwowska, wśród zakupionych obiektów na szczególną uwagę zasługuje zbiór fotografii dokumentujących podróż hrabiego Ignacego Karola Korwin-Milewskiego, zorganizowaną w 1897 roku na jachcie parowym "Litwa". Korwin-Milewski był wybitnym kolekcjonerem polskiego malarstwa, mecenasem sztuki, pisarzem politycznym i podróżnikiem.

Pozyskane do muzeum zdjęcia z jego podróży ukazują m.in. Wyspy Sołowieckie, które - jak wskazała Śliwowska - zamienione zostały przez władze sowieckie w jedne z pierwszych i zarazem największych obozów koncentracyjnych OGPU. Fotografie przedstawiają życie na wyspach sprzed tego mrocznego okresu, można na nich zobaczyć m.in. klasztor sołowiecki, jego wnętrza czy duchownych. Są tu też fotografie ludu Samojedów.

Muzealniczka zwróciła też uwagę na kubek z dedykacją od polskich bieżeńców. Powiedziała, że przypomina on o losach mieszkańców Królestwa Polskiego oraz zachodnich krańców Imperium Rosyjskiego zmuszonych do ewakuacji podczas I wojny światowej; tych uchodźców z 1915 roku nazwano bieżeńcami i byli wśród nich także Polacy, którzy schronienie znaleźli m.in. w guberni symbirskiej.

Kubek z dedykacją "Symbirscy Wygnańcy / z podziękowaniem / za opiekę / 11/24 - X – 1915" został podarowany nieznanej osobie. Śliwowska wskazała, że dedykacja mogła być skierowana do Antoniego Derskiego, pełnomocnika Polskiego Komitetu Obywatelskiego w tej guberni, który nadzorował rejestrację polskich bieżeńców i im pomagał.

"W zbiorach naszego muzeum jest niewiele obiektów związanych z tzw. bieżeństwem, stąd też cieszymy się, że to właśnie nam udało się wylicytować ten kubek" - podkreśliła Śliwowska.

Innym cennym nabytkiem są karty z albumu jednego z najbardziej znanych białostockich przedwojennych fotografów Bolesława Augustisa. Pierwsze negatywy odnaleziono przypadkowo kilkanaście lat temu, kolekcja liczy kilkanaście tysięcy zdjęć i przedstawia przede wszystkim przedwojenny Białystok.

Obecne karty przyjechały do muzeum z Nowej Zelandii, gdzie mieszka rodzina Augustisa. Śliwowska powiedziała, że fotografie przekazało Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej "Widok", którego członkowie wraz z historykami z Muzeum Pamięci Sybiru odwiedzili mieszkającą tam Polonię. Karty liczą 149 fotografii; część z nich została wykonana przed II wojną światową, inne przedstawiają żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackich, włoskie zabytki, Tobruk i Monte Cassino.

W zbiorach muzeum znalazła się też m.in. skrzynka z narzędziami należąca do Feliksa Babiela (ur. 1927 r.), deportowanego wraz z rodzicami i trójką rodzeństwa w czerwcu 1941 roku do Kazachstanu, do posiołka "Tonkores" w obwodzie aktiubińskim. Śliwowska powiedziała, że w 1943 roku Feliks podjął pracę w zakładzie ślusarsko-blacharskim i wtedy skompletował skrzynkę z narzędziami, której używał, wędrując po okolicznych wsiach i reperując w zamian za jedzenie metalowe naczynia. W wydanych w 2003 r. w Łomży wspomnieniach opisał on skład skrzynki oraz opublikował fotografię przedstawiającą jej zawartość.

Ciekawa historia wiąże się też z przekazaniem do muzeum innego eksponatu - grzebienia wykonanego na zesłaniu, należącego do Władysława Bartomiejczyka. Śliwowska powiedziała, że początkowo wnuczka przekazała pamiątkę do Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych, a ono skontaktowało się z białostocką instytucją i za zgodą rodziny grzebień trafił do Muzeum Pamięci Sybiru "jako do miejsca bardziej odpowiedniego do upamiętnienia historii pana Bartomiejczyka".

Natomiast największy zbiór nowych nabytków (ponad 1,1 tys.) stanowią archiwalia i fotografie związane z przedwojenną białostocką rodziną Sulikowskich. Jak podaje muzeum, w kolekcji znalazły się oprócz fotografii także dokumenty i korespondencja, które ukazują losy rodziny i jej krewnych oraz znajomych z Białegostoku i Isfahanu w Iranie.

Śliwowska powiedziała, że pozyskane w ubiegłym roku obiekty w najbliższym czasie zostaną przekazane do pracowni konserwacji, gdzie zostaną poddane oczyszczaniu oraz wstępnym pracom konserwatorskim. Następnie mają być prezentowane m.in. w ramach cyklu Eksponat Miesiąca oraz internetowej akcji #skarbyzmagazynu.

Muzeum na zakup eksponatów przeznaczyło w ubiegłym roku blisko 100 tys. zł; środki pochodziły z budżetu instytucji.(PAP)

swi/ miś/