Polska i Węgry: silne tradycje w Europie

Historia narodów

Polacy i Węgrzy cieszyli się szczególną sympatią między sobą, a przyczyną tego była głęboka wiara Polaków w podobieństwo narodowych charakterów polskiego i węgierskiego, które wyraża się w słowach „Polak, Węgier dwa bratanki...”. To powiedzenie mówi o wyjątkowym związku między tymi dwoma europejskimi narodami i jest jedynym takim w swoim rodzaju, nie mającym odpowiednika w żadnych innych relacjach między narodami. Oryginalny tekst brzmiał: „Węgier, Polak dwa bratanki i do konia i do szklanki. Oba zuchy, oba żwawi, niech im Pan Bóg błogosławi.” Ta wyjątkowa więź między Polską i Węgrami przetrwała wiele lat i nadal jest żywa w świadomości wielu ludzi.

Formuła powstała prawdopodobnie po upadku konfederacji barskiej wśród przywódców powstania antyrosyjskiego (z. Ignacy Jakub Bronicki), którzy znaleźli azyl polityczny w Austrii na Spiszu lub Preszowie. W czasie konfederacji barskiej Preszów stał się siedzibą Rady Generalnej – naczelnej władzy konfederackiej. Tu też 13 października 1770 uchwalono Akt detronizacji Stanisława Augusta Poniatowskiego.

W XIX wieku przeciwnicy idealizacji relacji między Węgrami a Polską (galicyjskimi) to głównie politycy, którzy widzieli związanie sprawy polskiej najpierw z koalicją turecko-słowiańską, a później zjednoczeniem wszystkich Słowian pod berłem rosyjskim (panslawizm). Michał Czajkowski vel Sadyk Pasza, polityk i pisarz historyczny, który początkowo działał w stronnictwie Adama Jerzego Czartoryskiego, w 1872 roku nawoływał do pojednania z Rosją oraz zjednoczenia wszystkich Słowian pod berłem cara Aleksandra II. Argumenty panslawistów kierowane zarówno do "mężów stanu i młodzieży uniwersyteckiej" zostały jednak odrzucone w Galicji, gdzie ludzie powtarzali "Co tam mówisz o Turkach i Słowianach, my jesteśmy z Węgrami; oni z cesarzem i my z nimi - oni przeciwko niemu i my z nimi, bo przecież Węgier, Polak dwa bratanki i do konia i do szklanki...". Reprezentant księcia Adama Jerzego Czartoryskiego w Turynie napisał, że książę "nie może wchodzić w takie stosunki z barbarzyńskimi narodami... że to jest kraj katolicki, a tamten jeden muzułmański, w drugim schizma - że pierwsi są Polacy katolikami, jak Polacy".

Organizacje

Zarówno w Polsce, jak i na Węgrzech istnieje wiele organizacji przyjaźni polsko-węgierskiej:

• Bydgoskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier im. Eryka Bazylczuka;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Łodzi im. Sándora Petőfiego;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Słupsku;
• Warszawskie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej im. Józsefa Antalla;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Lesznie;
• Olsztyńskie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej im. Ferenca Liszta w Poznaniu;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Radomsku;
• Polsko-Węgierskie Towarzystwo Historyczne im. Józefa Piłsudskiego w Győr;
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Esztergom;
• Stowarzyszenie Portius w Krośnie;
• Towarzystwo Polsko-Węgierskie w Lubaczowie;
• Stowarzyszenie „Henryk Sławik – pamięć i dzieło” w Katowicach;
• Stowarzyszenie Współpracy i Przyjaźni Katowice – Miszkolc;
• Katowickie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej im. Józsefa Antalla i Henryka Sławika;
• Stowarzyszenie na rzecz Przyjaźni Polsko-Węgierskiej „Dwie Korony” w Bydgoszczy.